Eind 2021 startte Ballast Nedam Development haar zoektocht naar het meest duurzame rijtjeshuis van Nederland. Een klein half jaar later is de zoektocht volbracht en geslaagd. Uit de zeventig reacties op haar uitvraag naar een klimaatpositieve rijwoning, bereikbaar voor een groot publiek, koos het bouwbedrijf voor het concept van de combinatie van Strotec, architecten|en|en en bouwbedrijf Van Herpen. Met het Natuurhuis zet Ballast Nedam een iconische stap richting het nieuwe normaal voor wonen in Nederland.

‘Natuurhuis staat voor een droom. Een droom waarin we in Nederland op een nieuwe manier gaan bouwen. Een droom die begint bij een positieve impact. Een droom die werkelijkheid wordt. Natuurhuis is het duurzaamste rijtjeshuis van Nederland en kan morgen worden gebouwd,’ vertelt projectontwikkelaar Rosa Bos.

Over Natuurhuis

Het Natuurhuis geeft invulling aan de in Nederland heersende duurzaamheidambities en zet tegelijkertijd in op betaalbaarheid en schaalbaarheid: door gebruik te maken van prefab stropanelen kan er op grote schaal gebouwd worden. De woning is voor meer dan 95% biobased. Zo wordt er naast stro -een restproduct uit de agrarische sector- een heel scala aan andere biobased materialen toegepast. Daarmee slaat deze woning 90 ton CO2 op.

‘De pijlers van de uitvraag waren woongeluk, positieve milieu-impact en energiepositiviteit. De toekomstige bewoner van het Natuurhuis moet lang en gelukkig leven in een gezonde woning zonder microplastics. Waarbij men ook wordt uitgenodigd tot beweging, doordat dat de fiets letterlijk binnen handbereik is en de groene omgeving uitnodigt tot beweging. Wat betreft de pijler milieu-impact is voornamelijk gestuurd op gebruik van biobased materialen. Dat heeft enerzijds te maken met de imperfectie van eisen als de MPG, maar ook met de opslag van CO2 en het gezondheidsaspect. Het was de ambitie om van het Natuurhuis een kleine energiecentrale te maken waarin bewoners zelfvoorzienend zijn. Er is zelfs geen gebruik van netstroom nodig hun elektrische auto kunnen opladen.’

De uitvraag

‘De manier van bouwen was bewust geen onderdeel van de uitvraag. En dat is een succes gebleken, want we hebben meer gekregen dan waar we van durfden te dromen. Toen we dit traject ingingen, hadden we nog het idee om het concept zelf te bedenken. We zijn tenslotte zelf bouwers. Tegelijkertijd wilden we het wiel niet opnieuw uitvinden. We kozen daarom voor een prijsvraag met de drie pijlers. We ontvingen een overweldigende hoeveelheid reacties van partijen met hele goede ideeën. Om deze ideeën te filteren en in perspectief te plaatsen, kozen we voor de expertise van een jury met mensen uit ons bedrijf aangevuld met de twee externe juryleden Helga van Leur en Jan Willem van de Groep. De uitkomst van de prijsvraag is een product dat duidelijk toekomstperspectief heeft.’

Is het succes van een uitvraag dat er in tegenstelling tot de mainstream uitvraag bijna niets dichtgetimmerd is? Rosa: ‘Als marktpartij hadden we de wil en ruimte om verrast te worden. Daarom hebben we een beperkt aantal kaders geschetst en de rest aan de markt gelaten. Dat heeft zeker invloed gehad op de uitkomst. Wij adviseren gemeenten en woningcorporaties om zich ook te laten verrassen door de markt. Daar zit de expertise en creativiteit!’

Uitdagingen getackeld

‘De uitvraag an sich was voor Ballast niet spannend, in de uitwerking zaten daarentegen wel wat uitdagingen. Omdat deze pilot de opstap is naar directe opschaling wilden we binnen de huidige regelgeving acteren en alleen met gecertificeerde producten werken. Daarnaast verdienden de installaties extra aandacht. Deze nemen in toenemende mate ruimte in beslag, maken geluid en er wordt bij de productie veel energie gebruikt en emissie uitgestoten. Daar zat -en zit- dus een spanningsveld. Met behulp van de ideale zonoriëntatie en het bereiken van goede isolatiewaardes hebben we de energievraag naar beneden kunnen tweaken en werd het mogelijk om te kiezen voor een lucht-luchtwarmtepomp. De installatie is kleiner, maakt minimaal geluid en zorgt voor een kleinere vraag naar materialen omdat er geen buizenstelsel nodig is. In de uitvraag hebben we Nul op de Meter +10% gedefinieerd, dit concept gaat er ruimschoots overheen.’

De baksteenboycot

‘Wat er nodig is om op te schalen? Praktisch gezien kunnen we morgen al bouwen. De bal ligt bij gemeentes en hun welstandcommissies. Zij moeten open staan voor nieuwbouw die afwijkt van dat wat in Nederland mainstream is: baksteen. Anders uitvragen en anders bouwen vraagt om een beetje lef. Ik zeg bewust een beetje, want ik kan geen enkele reden bedenken waarom een gebouw van hout of stro niet in het huidige straatbeeld zou passen.’

Dit artikel is met toestemming overgenomen uit de gids Biobased Bouwen 2022 van Holland Houtland.