1. Algemene documentinformatie

Projectnaam	Waarde van circulariteit: de maatschappelijke kosten en baten in beeld gebracht
Locatie (indien van toepassing)
Bestuurlijk opdrachtgever	Willem Jan Stegeman
Ambtelijk opdrachtgever	Nelly Swijnenburg
Projectmanager	Nog bepalen? Dick?
Akkoord AOG en PM	Datum akkoord: Handtekening AOG Handtekening PM

2. Achtergrond (context en aanleiding voor het project)

Voor Circulaire gebiedsontwikkeling is er voor alle vakdisciplines in de gemeentelijke organisatie een checklist gemaakt. Deze geeft per fase van gebiedsontwikkeling en per disciplne, de momenten aan voor circulaire acties. Financien / planeconomie is onderdeel van deze checklist.

Interne ontwikkelingen

Het college wil de activiteiten in Amersfoort terugbrengen binnen de grenzen van de planeet, Dus de grenzen waarbinnen de mensheid moet navigeren om duurzaam gebruik te kunnen blijven maken van de hulpbronnen. We willen daarom naast financiële kosten en baten ook de milieu- en maatschappelijke kosten en baten rond circulariteit in beeld brengen. Op deze manier kan er besluitvorming plaatsvinden op basis van een meer integrale afweging. Belangrijke planetaire grenzen vanuit de circulaire gedachte in relatie tot de gebiedsontwikkeling zijn CO2 in de atmosfeer, verlies van biodiversiteit, stikstofkringloop, (zoet-waterschaarste en chemische verontreinigingen.

Binnen dit project leggen we de focus op CO2.

Toekomstbestendig bouwen – CityDeal Circulair Conceptueel en biobased bouwen

Eén van de speerpunten van de Citydeal CCB is om te komen van een traditionele grond- en astgoedexploitatie naar een circulaire grond- en vastgoedexploitatie, waarin naast eventuele additionele kosten ook additionele baten rondom circulariteit worden meegenomen, de zogenaamde circulaire prikkels. Dit heeft als doel om gemeentes, projectontwikkelaars en andere stakeholders bij een woningbouwontwikkeling te faciliteren met een werkbare, schaalbare circulaire business case op projectniveau, welke door alle externe stakeholders wordt gedragen. Deze pijler heeft een concept aanpak en een rekenmodel opgeleverd die dit jaar verder zal worden uitgewerkt.

Externe ontwikkelingen

Projectontwikkelaars, beleggers en delen van corporaties zijn vanaf 2024 wettelijk verplicht om te rapporteren over de zogenaamde ESG criteria. ESG staat voor Environment, Social en Governemental. Dit zijn de drie belangrijkste criteria om de duurzaamheid en de ethische weerslag van een investering in een bedrijf of in een economisch veld te meten.

Het stelt vervolgens eisen aan de hele keten dus aan gemeenten, aannemers en heeft gevolgen voor kopers en gebruikers van panden, omdat er gerapporteerd moet worden over de keten. De accountant controleert of dat ook gebeurt. Dit om greenwashing te voorkomen.

Kortom: voor alle partijen is het belangrijk om milieu en maatschappelijke kosten en baten in beeld te hebben. Deze kosten en baten zullen financiële marktwaarden en politieke keuzes gaan beïnvloeden.

3. Project omschrijving

CO2 budget en boekhouding

Doorvertaling van (inter)nationele doelen naar lokale budgetten gebeurt nog weinig maar krijgt steeds meer vorm. Zo is er onderzocht wat de betekenis is van de landelijke bouwopgave aan de bijdrage van de CO2-uitstoot. Conclusie is dat als we doorbouwen zoals we gewend zijn, we in 2027 ons CO2-budget (volgens Parijs afspraken: niet meer dan 1,5 graad) voorgoed hebben opgebruikt. Voor de grens van 1,7 graden (onomkeerbaar tipping point) in 2032.

Deze gegevens hebben we laten doorvertalen voor Amersfoort waar ook nog de nodige bouwambities liggen. Willen we het overschrijden van ons CO2-budget verder naar de toekomst verschuiven dan is een andere manier van bouwen noodzakelijk.

We gaan ons in eerste instantie focussen op de bijdrage van CO2 uitstoot via materialen. Dus de effecten door bij de bouw scenario’s uit tewerken m.b.t. biobased, industrieel, hergebruik, transformatie en kleinere woningen en dergelijke. En dit zichtbaar maken in een schaduwboekhouding naast de GREX.

De uitstoot van CO2 kan gekapiltaliseerd worden. Naast inzicht in CO2eq is er dus ook een vertaling in €.

Door deze in beeld te brengen en een plek te geven in de besluitvorming beiden we de mogelijkheid tot een meer integrale afweging op de doelen van de Omgevingsvisie.

Betekenis van de ESG criteria voor de GREX

In dit traject willen we ook meer zicht krijgen op onze rol in de bouwketen in relatie met de ESG criteria.

Wat is de betekenis van de duurzaamheidscriteria in onze GREX en afspraken met projectontwikkelaars.

Soms zal dit betekenen meer kosten en verlaging van de waarde van het in te kopen product. Op termijn zal het voor assets die niet aan standaards voldoen een lagere marktwaarde betekenen. Maar wat is het effect op de waarde van het gebouw en grond? En hoe verdisconteer je duurzaamheid in de marktwaarde? Wat betekent de restwaarde van de assest voor de keuzes bij de start van een project? Op welke wijze kan je de restwaarde meenemen in je investeringsbesluit, nu stijgende bouwkosten een belemmering vormen bij de start, maar mogelijk door het meenemen van de restwaarde juist mogelijkheden gecreeerd kunnen worden.

Deze vragen willen we onderzoeken tijdens deze verkenning en uitwerken tot instrumenten die kunnen worden geimplementeerd in onze projectstructuur.

4. Projectdoelen en verlangde uitkomst

Eindresultaat is:

Rapport met inzicht in de CO2-footprint van de Amersfoortse bouwopgave
Verkenning van de betekenis van CO2 als waarde en discussienota
Probleemanalyse: wat moeten we als gemeente en met wie m.b.t. ESG criteria
Inzicht in verplichtingen bij grote projecten
Blauwdruk voor inhoud duurzame GREX ten behoeve van het opstellen van integrale financiele stukken
Schaduwboekhouding CO2-bijdrage bij nieuwe ontwikkelingen.[1]
Training MKBA

[1] een onderbouwing over het besluit van de provincie Utrecht om een CO2-prijs van € 875,- per ton te gaan hanteren in haar maatschappelijke kosten-batenanalyses. https://klimaatverbond.nl/publicatie/rekening-houden-met-de-toekomst-afwegingskader-voor-co2e-in-provinciaal-beleid/

Bovenstaande resultaten moeten bijdragen aan de doelen:

In 2026 is in 50% van de ontwikkelplannen aandacht voor vermindering van het gebruik van grondstoffen (in de openbare ruimte) en circulair gebruik van energie, water en grondstoffen op gebiedsniveau.
Bij start van elke gebiedsontwikkeling maken we een brede analyse van welk ambitieniveau haalbaar is.
Circulaire principes worden meegenomen in grondexploitaties en investeringsbesluiten op gebiedsniveau door inzet van MKBA

5. Scope

Focus ligt op werkzaamheden van de planeconomen binnen gebiedsontwikkeling.

Training in afstemmen met leertraject Samen Duurzaam Werkt.

Voor monitoring van CO2-uitstoot materialen en mate van gesloten kringlopen loopt een ander traject via Omgevingsvisie en Omgevingsplan.

Waarde m.b.t MKI en CO2 gemeentelijke assets is inmiddels gebeurd

6. Rollen en taken

Geef een beschrijving van de rollen van de verschillende betrokkenen (projectmanager, ambtelijk opdrachtgever, bestuurlijk opdrachtgever, etc.).

Heeft bij dit project een bepaalde projectmethodiek de voorkeur? Denk aan Agile portfolio, Scrum, Projectmatig werken.

7. Projectmethodiek

Heeft bij dit project een bepaalde projectmethodiek de voorkeur? Denk aan Agile portfolio, Scrum, Projectmatig werken.

8. Betrokken partijen/stakeholders

Intern

Vastgoedontwikkeling (VOB) – planeconomie
Projectmanagement (PPM) – Woningbouwopgave
Wonen en werken
O&S

Extern

Provincie Utrecht
Citydealpartners
We-adviseurs, RHDHV, Deloitte (inhuur advies)
Ontwikkelaars

9. Benodigde interne capaciteit

Beschrijf op hoofdlijnen welke interne capaciteit nodig is voor de realisatie en het beheer van het projectresultaat. Maak een inschatting van de benodigde uren per projectfase.

Afdeling/team	Functie/ rol en expertise	Benodigde uren	Wie wijst toe?
VOB	Planeconomen Management	30 10
PPM	Projectleider woningbouw	30
O&S / Monitoring	Ontwikkelaar	30
Wonen	Beleidsmedewerker	30
Stedebouw	Adviseur	30

10. Ingeschatte kosten en dekking

Beschrijf vanuit welk intern of extern budget de kosten gedekt worden. In geval van kostenverhaal bij derden vermeld je dat hier.

Projectkosten t/m Q3
Projectmanager uren/kosten Circulair: 280 uur – Omgevingsvisie 40 – Verkenning MKBA 40 – Dashboard parameters 100 – Overleg en besluitvorming 100	€ (uren x € 129)*
Communicatie uren/kosten	€ (uren x € 129)*
…	€
Overige projectkosten – inhuur derden Trainingen	€ 20.000 2.000
Totale projectkosten	€
Budget(ten) waaruit de kosten gedekt worden en naam budgethouder(s): Is er sprake van een externe subsidie, vul dan het interne subsidieformulier in (volgt> relatie verbetertraject Subsidies)

*Uurtarief 2021 € 129,=

11. Projectplanning en fasering

Beschrijf de beoogde planning, vermeld daarbij de globale doorlooptijden en benoem de op te leveren producten per fase op hoofdlijnen. Denk aan de fasering van het project en benoem welke fasen er doorlopen worden.

Q2/ 2023 Presentatie en advies op rapport CO2-impact Amersfoortse materialen woningbouwopgave (20 april)

Q3/ 2023 verkenning van MKBA in gebiedsontwikkelingen, verplichtingen en mogelijkheden in beeld

Q4/ 2023 Besluit op aanpak CO2-boekhouding, MKBA blauwdruk. Vaststellen KPI’s.

Q1/ 2024 Start vormgevingstraject

Q1/ 2024 Leertraject MKBA

Q2/ 2024 Opleveren CO2-Boekhouding

12. Risico’s en kanttekeningen opdrachtgever

Geef een inschatting van relevante risico’s en kanttekeningen.

13. Raakvlakken en referentie documenten

Noem andere projecten die een relatie hebben met deze opdracht en omschrijf de samenhang. Noem hier eventueel ook relevante documenten die door andere soortgelijke projecten, programma’s of door de business zijn geproduceerd zoals uitgevoerde onderzoeken en eerdere besluiten.

Omgevingsvisie
Amersfoort in Beeld

Vervolg stap: De projectopdracht hoort bij de Initiatie-fase. Hiermee kan een Project Start Up (PSU) worden geïnitieerd, om de projectopdracht verder uit te kunnen werken in het Projectplan (zie format Projectplan).

Neem voor het voorbereiden van de PSU contact op met een van onze PSU-procesbegeleiders.

03-Inleiding-factsheet-QA-circulaire-gebiedsontwikkeling-V3-002

03-Checklist-circulaire-gebiedsontwikkeling-V3-002