Verslag Biobased Campus 7 juli
Op 7 juli vond de derde Biobased Campus plaats op de Floriade. Zo’n 60 deelnemers kwamen bijeen in The Natural Pavilion om kennis en inspiratie op te doen en te delen. Het programma start met een tour onder leiding van verteller Gerben Tuin van Biobased Creations. Luisterend naar zijn enthousiaste en interessante toelichting bezoekt de groep The Exploded View vol met biobased toepassingen, het Growing Pavilion gemaakt van mycelium (schimmeldraden), de stadstuinen van The Voice of Nature, de biobased Smart Bridge en tenslotte het volledig houten en flexibele Natural Pavilion, waar ook de bijeenkomst plaatsvindt.
De groene verbouwing van Nederland
Omringd door het sfeervolle houten gebouw opent Hanna Lára Pálsdóttir van het ministerie van BZK de bijeenkomst met een toelichting op het thema ‘De grote verbouwing van Nederland’. De locatie van de bijeenkomst op de Floriade is volgens Hanna Lára bewust en zinvol. Het thema Growing Green Cities, en alle concrete voorbeelden daarvan die er op het park te zien zijn, passen immers uitstekend bij wat we nodig hebben voor de groene verbouwing van Nederland. Het programma Mooi Nederland, dat gaat over het toekomstbestendig en duurzaam inrichten van gebieden dat op 6 juli is gelanceerd, zal daarbij een duw in de rug zijn. Hanna Lára roept op om daar vooral veel jonge ontwerpers aan mee moeten laten doen.
Mooi Nederland en Novex
Dan is het woord aan Rosemarie Bastianen, programmadirecteur van Mooi Nederland. Zij presenteert twee ruimtelijke programma’s die parallel lopen: Mooi Nederland en Novex. Novex is gericht op (de governance van) de grote opgaven met betrekking tot de volkshuisvesting, de transitie van het landelijk gebied en de opwek van duurzame energie waarbij de provincies een grote rol krijgen. Daarnaast ligt de focus van Novex op 16 gebieden (zie kaartje op links) waar de transitieopgaven groter zijn.
Met Novex en Mooi Nederland is de ruimtelijke ordening op nationaal niveau terug, na jaren weggeweest te zijn. Daarmee is dit nu hét politieke momentum om dit van de grond te krijgen. Uiteindelijk moeten beide trajecten leiden tot de aanscherping van de nationale omgevingsvisie en input voor de 22 nationale programma’s.
De waarde van gezondheid
Transitiestrateeg Atto Harsta gaat daarna in op het #hoedan. Want er zijn plannen en ideeën genoeg, het is nu van het grootste belang dat alle betrokken partijen aan de slag kunnen. Atto geeft aan dat een manier om dat voor elkaar te krijgen het waarderen van een circulair businessmodel is, waar in de co2 een waarde krijgt. Met biobased bouwen sla je immers co2 op, maar dat wordt meestal nog niet meegerekend in de modellen. Boeren willen bijvoorbeeld best gewassen telen voor de bouw. Maar gewassen voor de veevoederindustrie leveren vooralsnog (veel) meer op. Hoe kunnen we dat verschil overbruggen zodat het voor boeren interessant wordt? Ook pleit Atto voor het waarderen van ‘gezondheid’ in het systeem. Biobased bouwen komt de gezondheid van zowel bouwers als gebruikers ten goede. De bouwer of de boer merkt daar echter niks van in de waardering. Omdat gezondheid een maatschappelijk thema is, moet de overheid daarmee aan de slag.
Open source
Maarten Markus van gebiedsontwikkelaar AM is de volgende spreker en put uit jarenlange ervaring. Maarten geeft aan dat als je volledig circulair wil bouwen, je tegen de grenzen van het huidige economische systeem aanloopt, dat gericht is op rendement. En waarbij extra kosten voor bijvoorbeeld houtbouw gecompenseerd moeten worden. Maar hoe kunnen we dan opschalen? Een manier is volgens Maarten het meerekenen van niet-financiële waarden om de business case rond te krijgen. Bijvoorbeeld beleidswaarde of de waarde die in de constructie zit. Of – en dit is een suggestie van een van de deelnemers – de kortere bouwtijd. Die waarden stel je samen met de partijen in de keten vast. AM is dit aan het onderzoeken en toepassen door middel van value cases. Er is lef nodig van alle partijen om dit soort waarden tastbaar te maken en in te rekenen.
De deelnemers in de zaal gaan het gesprek aan. Een suggestie richting de grote ontwikkelaars is: ga open source werken. Iedereen loopt namelijk tegen dezelfde vragen uitdagingen aan. Elkaar helpen met wat je hebt ontdekt en ontwikkeld zal de transitie helpen.
Wie durft?
De afgevaardigden van de verschillende provincies delen ook hun ideeën over het #hoedan. Er zijn op zich genoeg voorbeelden van hoe ecologisch verantwoord bouwen kan. Voor het toekomstbeeld is ontwerpend onderzoek nodig. Maar wat dan? Eigenlijk is het eenvoudig. Bel de wethouders en vraag: ‘wat heb je nodig om een x aantal biobased woningen te bouwen’? Een andere suggestie is het evalueren van woningen volgens Het Nieuwe Normaal. Zodat je bewijs hebt dat het kan. Ook hier is de conclusie: er is lef nodig. Dus: wie durft?
Uit de zaal komt dan een aanbod van de provincie Flevoland. In afwachting van de aangescherpte MPG (Milieuprestatie Gebouwen) wil de provincie deze alvast gaan toepassen zodat we daarvan kunnen leren. Initiatieven zoals de MRA Green Deal Houtbouw kunnen daarbij inspiratie bieden voor het gesprek.
Vliegende brigade voor gemeenten
Tot slot komen Suzanne Potjer (Chief Exploration Officer Agenda stad), Birgitta Rottmann
(Adviseur RVO Expertteam Woningbouw), Rutger Büch (Cirkelstad) en Gertjan de Werk (projectleider City Deal) naar voren om nog een aantal vragen te beantwoorden.
Een door iedereen gedeelde observatie is dat gemeenten vaak onvoldoende expertise en capaciteit hebben om biobased bouwen te kunnen realiseren of opschalen. Birgitta geeft aan dat de expertise vanuit RVO geboden kan worden. Capaciteit is echter moeilijker te organiseren. Een soort ‘vliegende brigade’, opgenomen in de projectbegrotingen, zou een uitkomst zijn.
Dan nog een laatste vraag uit de zaal: om te bouwen met hout hebben we bos nodig. Waar is de integratie met de bos- en landbouw?
Daar zullen we op de Biobased Campus van 8 september, met als thema de Landbouwtransitie nader op ingaan.